Zo Kuki Ngwi Kristian Chang Aw Khawphung
Ziak Pu: Rev. Z. K. Rokhum
Lekha Bu: SSBA Souvenir
A. Phut na:
Tripura rama hin Zo Kuki hnam chika ang awm a, Kamalachhara khaw a, Dhuptoli, Lungchhir, Hawaibari manung Robokva ngwi hi Zo khaw a chang. Tripura muna hnam tawm chem chang ang ti. Ang rêng kan 1200 bo ang chang 2013 census a han. Kristian percentage chu 99% ang chang.
B. Tripura Rama Zo Hnam Kiana Pathian Chawng A Tung Dan:
1. Hawaibari Khaw Muna: Hawaibari khaw a hin Pathian chawng a tung masa chêm a chang. Hana ta Kamalachhara muna, Dhuptoli a, Lungchhir a, nungan Robokva khaw muna a in thek a chang. Tripura rama Zo ngwi dingin chun Hawaibari hi ang “Jerusalem” iyang a chang. Upa L. L. Rokhum lekha bu "Hauva Khua Kohhran” a ziak iyangin, kum 1920 a hin Jampui Presbytery in Bông ngwi Hawaibari nin a kawl a awm ngwi Zo (Kuki) hnam kiana Pathian Chawng ril dingin nâ tirhko ngwi rang tirh ang chang: Thangruma (Mizoram), Liana (Tlangsang), Bereia (Sakhan Tlangsang), Lalawma (Mizoram), Vawngphunga (Mizoram), Hualbana (Vanghmun). Rev. Chuatera khawm kum 1938 a hin tawika Hawaibari khaw muna Pathian chawng nin hla marswiin a awm a, Baptisma khawm ang ni pek a chang. Rev. B. Thangchina, M.Th Thesis “History of Tripura Baptist Christian Union (1912-1984)” bu a ziak iyangin Hawaibari Khaw muna Kohhran an ding kum hi 1924 a chang. Kum 1924 a Hawaibari mi Krista kiana repek masa chêm ngwi chu Pi. Laichinthangi Betu, Pu. Ngirpuiliana Rokhum (Upa. L. L. Rokhum pa), Dhawna Betu (Dn. Chawlmawia Betu pa), Pu. Laitea, Pu. Thangkhuma, Pu. Huaisenliana, Pu. Zatuadinga nin Pu. Khandingpuia. Pu. Ngirpuiliana Rokhum (Upa. L. L. Rokhum pa) hi Tirhko masa chêm a chang. Tirhko Pu. Thangruma nin kum nihka ngwi ang thawk rual mân nin a hlaw chu thah ka ta Rs. 3/- bo a chang. Rev. Laibata (Durtlang) chu 1933 kum a ta July 1934 ten ka Hawaibari Khaw muna a awm a, a thih zo in chu Pastor dang ang hawng awm tama a chang. Upa. L. L. Rokhum lekha bu ziak “Hauva Khua Kohhran Part-II" muna a in ziak iyangin, Hauva khua Kohhran hi inding thar laiin chu ang rat in ang lawm a, a kiankawl khaw ‘Awmro Khua’, ‘Tuichakma’, ‘Tuichindrai’, ‘Rangamura’, Pulinpur Hrangkhawl khaw ngwi, Rupini Khaw muna ngwi Pathian chawng ang va ril sin a chang, han ta han Pu. Haia Hrangkhawl (Buneihari) khawm chu kum 1928 a hin Krista dingin arpek a chang. TBCU Golden Jubilee Souvenir (1938-1988), Page-74 a han an lang iyangin, Pu. Haia Hrangkhawl Krista a-pawm vangin khaw ta chu ang mar saw a, Hawaibari khaw muna a hawng rwsen a chang. Pastor Laibata a khaw a kal ar-ngai vangin, Hawaibari Kohhran ngwi Pastor/Tirhko ang nwi awt tama ti hi ang hawi a, kum 1934, May thah, Pu Dhawna nin Pu. Haia Hrangkhawl ngwi chu Missionary zawng dingin Brahmanbari (Bangladesh) rama chu tirh ang chang (TBCU Golden Jubilee Souvenir 1938-1988, page 74). Manung, Pu Dhawna nin Pu. Haia ngwi chu chawng racha iyangin, 1935 hin Rev. H. A. Jones ngwi nupa nin ang bu-an ertu Sosanka Das ngwi chu Brahmanbaria ata Hawaibari muna ang hawng kirh a. Na kum ngan han Pu. Haia chu nau nupang a nwi, a nau nupang riming chu Sapvelthangi ti a phuak a chang. Kum 1938 ata New Zealand Baptist Mission ngwi in Hawaibari Kohhran hi ang chawm a. Pastor masa chêm chu Abraham Sangma (Garo), Mymonsingh chu Bangladesh ata ang hawng siah a chang.
Phek > 2 na kal rawh Phek > 3 na kal rawh
